The origin of States /G. Almond, Powell, Power and Choice, Chapter 2: Modern State/

/энэ яг доор өгүүлэх номны ковер биш байх шүү. Энэнээс өөр байдаг санагдаж байна. Мартчихжээ./

Òºð óëcóóäûí ¿¿ñýë |The origin of States| G. Almond, Powell, Power and Choice, Chapter 2: Modern State хэсгээс толилуулж байна.

/ Ýíä ºã¿¿ëæ áóé Òºð óëñûí ¿¿ñýë ãýäýã íü òºð õýçýý õàìãèéí àíõ ¿¿ññýí áý ãýäýã àñóóäàë áèø õàðèí òºð, îð÷èí ¿åèéí òºð áîëæ ººð÷ëºãäñºí, õºãæñºí òóõàé àñóóäàë буюу "төр улс-nation state" гэсэн нэршлийг илэрхийлж байгаа төр улсын талаар өгүүлсэн ажээ. /

            ªíãºðñºí çóóí äàõü òºð óëñóóäûí ¿¿ñëèéí òóõàé àñóóäàëä áèäíèéã ÿã þó õºòºëæ áàéíà þý? Ìàãàäã¿é ýíý àñóóëòûí òàéëáàð íü áèäýíä òºð óëñûí ìºí ÷àíàðûã èë¿¿ ñàéí îéëãîõîä òóñàëæ áîëîõ þì. ßàãààä Åâðîïò òºð óëñ õºãæñºí áý ãýäèéí òàëààð ýðäýìòäèéí äóíä èäýâõòýé ìàðãààí ºðíºäºã. Ãýõäýý ë íýã ç¿éë òîäîðõîé. Îð÷èí ¿åèéí òºð óëñóóä àæ ¿éëäâýðèéí õºãæèë áîëîí íàðèéí õóäàëäààíû çîõèîí áàéãóóëàëòòàéã õîëáîîòîéãîîð õºãæñºí ãýäýãòýé èõýíõè ñóäëààÿèä ñàíàë íèéëæ áàéíà.

            Ýäèéí çàñãèéí ¿éë àæèëëàãàà íü óëñ òºðèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû áàðàã ÿìàð ÷ õýëáýðýýñ ººð àìèíû ôåðìåðèéí àæ àõóé, áàéøèí áàðèõ, äàëàéí ýðãèéí çàãàñ÷ëàë ãýõ ìýò ¿éë àæèëëààãààíû õýëëáýð¿¿äòýé áàéäàã. ªºðººð õýëáýë óëì òºðèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãû ýäèéí çàñãèéí ¿éë àæèëëàãàà õî¸ð òýñ ººð áàéäàã ãýñýí ¿ã.

            Îð÷èí ¿åèéí àæ ¿éëäâýð, õóäàëäààíä òºðòýé àäèëõàí ÿìàð íýãýí ç¿éë çàéëøã¿é õýðýãòýé áàéñàí áºãººä òºð |îð÷èí ¿åèéí òºð| õýðõýí ¿¿ñ÷ õºãæñºíèéã ¿¿íòýé õîëáîæ òàéëáàðëàæ áîëíî. Îð÷èí ¿åèéí àæ ¿éëäâýð õóäàëäàà íü òºðèéã òåõíèê õàíãàìæ, òåõíîëîãèîð õàíãàõ ìºí õàìãèéí ÷óõàë íü õàðèëöàà õîëáîîã õÿëáàðøóóëàõ äýýð íü ºðãºí òàðõñàí õ¿í àìûã àðìèéí òóñëàìæòàéãààð õÿëáàðõàí õÿíàõ áîëìæòîé áîëãîäîã áàéíà. Îð÷èí ¿åèéí õàðèëöàà õîëáîî áèé áîëîõîîñ ºìíº òºð, Çàñãèéí ãàçðûí õóâüä õ¿í àìûã ÿã íàðèéí õÿíàæ áàéõ íü èõ õèö¿¿ áàéñàí áàéíà. Òóõàéëáàë 19-ð çóóíû ñ¿¿ë÷ ãýõýä Àíãëèéí ãàçàð íóòãààð õºíäëºí ãóëä ÿâàõàä ºðòººíèé òýðýã 3 õîíîã çàðöóóëæ áàéæýý. Ýíý íºõöºë áàéäëààñ áîëîîä Àíãëèéí çàñãèéí ãàçðûí õÿíàëò ñóë áàéæýý. Õàðèí 19 çóóíä òºìºð çàì, öàõèëãààí õîëáîî áóþó òåëåãðàô áèé áîëñîíîîð Çàñãèéí ãàçàð àëü íýãýí á¿ñ íóòàãò ÿìàð íýãýí ç¿éë òîõèîëäâîë ýãøèí çóóðûí äîòîð ìýäýæ äàðóéõàí àðãà õýìæýý àâäàã áîëñîí áàéíà. |Òºð óëñûí õºãæèë íü ýäèéí çàñãèéí õºãæèë, áîëîí íºõöºë áàéäëààñ õàìààðäàã ãýñýí ñàíàà|

            Áèä îð÷èí ¿åèéí òºð óëñóóä áîëîí îð÷èí ¿åèéí àæ ¿éëäâýð, õóäàëäàà õî¸ðûí õîîðîíä ÿìàð õîëáîî áàéãààã äàðààõ 2 ÿíçààð òàéëáàðëàæ áîëíî.

Íýã òàëààð õóäàëäàà áà àæ ¿éëäâýðò ÿìàð íýãýí ç¿éë òóõàéëáàë òºð øèã ç¿éë õýðýãòýé áîëñîí ó÷ðààñ òºð áèé áîëæýý. ªºðººð õýëáýë ýäèéí çàñãèéã çîõèöóóëàõ òîõèðîìæòîé “ñîíãîëò” íü òºð áàéæýý.

ͺ㺺 òàëààð îð÷èí ¿åèéí àæ ¿éëäâýð, õóäàëäàà íü õ¿ì¿¿ñèéã õÿíàõ, òýäíýýñ òàòâàð àâàõ ÿâäëûã òºðä õÿëáàðõàí áîëãîæ ºãñºí áºãººä ýíý íü óëìààð òºð ¿ëñ õºãæèõºä íºëººëæýý. Ýäèéí çàñãèéí áóþó îð÷èí ¿åèéí àæ ¿éëäâýð, õóäàëäààíû õºãæëèéí òóñëàìæòàéãààð òºð ººðèéí çàñàãëàëûã  ºðãºí õ¿ðýýòýé òàðõààõ áîëîìæòîé áîëæýý. Ýíý 2 òàéëáàð õî¸óëàà ¿íýíèé õóâüòàé. Ýäãýýð òàéëáàð íü 1-ð á¿ëýãò ºã¿¿ëñýí÷ëýí “çàñàãëàë” áîëîí “ñîíãîëò” ãýñýí óëñ òºðèéí 2 òàëûã õàðóóëæ áàéãàà þì.

Íýã õýñýã íü îð÷èí ¿åèéí àæ ¿éëäâýð, õóäàëäààíä ººðººð õýëáýë ýäèéí çàñàãò òºð çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ó÷ðààñ îð÷èí ¿åèéí òºð áèé áîëæ óëìààð óëñ òºðèéã “ñîíãîëò” ãýäýãò èòãýäýã áàéíà. |Òîäðóóëâàë îð÷èí ¿åèéí òºð íü ýäèéí çàñãèéã çàéëã¿é çîõèöóóëæ áàéõ ¸ñòîé ýäèéí çàñàãò õýðýãòýé òýäíèé õóâüä  òîõèðîìæòîé ñîíãîëò àæ|

ͺ㺺 õýñýã íü ýäèéí çàñãèéí ñàëáàðóóäûí õºãæèëòýé óÿëäàí àðä ò¿ìýí èë¿¿ àìàð õÿëáàð õÿíàãäàõààð áîëñîí íü òºðèéã õºãæ¿¿ëæ, ººðººð õýëáýë óëñ òºð íü õ¿ì¿¿ñèéã õÿíàõ “çàñàãëàë”-ààð ä¿ðñëýãäýíý ãýäýãò èòãýäýã áàéíà. |Òîäðóóëãà Õàìãèéí ÷óõàë íü òºð óëñûí ¿¿ñýë, õºãæèë íü ýäèéí çàñàãòàé ÿìàð ÷ áàéñàí õîëáîîòîé ãýäýãò îëîíõè ñóäëàà÷èä ñàíàë íýãäýæ áàéíà.|

 Õàðèí çàðèì ýðäýìòýä äýýðõ ¿çýë ñàíààíààñ ººð ç¿éë ãàðãàæ èðñýí áàéíà. Òºð óëñûí òóõàé Ìàðêñèñò îíîëîîð áîë äýýðõ ¿çýë ñàíààã á¿õýëä íü áóðóóòãàäàã, ãýõäýý èíãýæ ¿çýæ áóé íü ººðºº ìàãàäã¿é ãàæóóäàë áàéæ áîëîõ þì.

Òºð óëñûí òóõàé Ìàðêñèñò îíîë

Ýíý á¿ëýãò îð÷èí ¿åèéí òºð óëñ íü îð÷èí ¿åèéí öýðãèéí òåõíîëîãè áîëîí îð÷èí ¿åèéí õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãèòîé õîëáîãäîæ ¿¿ñ÷ õºãæèí ìºí îð÷èí ¿åèéí õóäàëäàà, àæ ¿éëäâýð íü òºðèéí |îð÷èí ¿åèéí| ¿¿ñýë õºãæëèéã øààðäñàí ãýæ òàéëáàðëàæ áàéíà. Òºð óëñûí õºãæëèéí òóõàé ººð íýã òàéëáàðëàë íü Ìàðêñèñò ñîöèàëèçìûí ñàíàë áîëãîæ áóé òàéëáàð.

            Ìàðêñ îð÷èí ¿åèéí íèéãýì íü íýã àíãè |õºðºíãºòí¿¿ä| íºãºº àíãèäàà |àæèë÷èä| íî¸ðõîõîîñ á¿ðääýã ãýæ ¿çñýí. Ýíý íî¸ðõîõ áàéäëààñ áîëîîä àæèë÷èä òºðä õÿíàãäàæ äàðàíãóéëàãäñàí áàéäàã. Òºð íü àæèë÷äûã äàðàíãóéëàë õÿíàëòûí äîîð |öàãäàà| áàéëãàäàã áºãººä áàñ òýäíèéã ººðñäèéí íî¸ðõîõ ñèñòåìäýý íýãòãýõèéã îðîëääîã áàéíà.

            Ãýõäýý íýã àíãè íºãºº àíãèäàà íî¸ðõîõ ýíý áàéäàë óäààí ¿рãýëæèëäýãã¿é áºãººä ó÷èð íü àæèë÷èä áîñëîãî ãàðãàí ñîöèàëèñò ñèñòåìèéã áèé áîëãîäîã. Òèéíõ¿¿ òºð øààðäëàãàã¿é áîëäîã, ¿¿íèéã àøèãëàõ øààðäëàãà ñóëàðäàã.

            Ýíýõ¿¿ îíîë íü òºðèéã çºâõºí çàñàãëàëûí õýðýãñýë ãýäãýýð îéëãîæ îëîí íèéòèéí, àðä ò¿ìíèé ñîíãîëòûã îðõèãäóóëñàí ãýæ õýëæ áîëíî.

Б.Мөнхгэрэл

/За тэгээд энэ талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдээ мэдээлэл хэрэгтэй байвал надад хандаж болно шүү. Би жинхэнэ мэддэг хүнтэй нь уулзуул өгнө/

Share